Podstawowy podział funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez TFI wynika z różnic w zapisanej w statucie funduszu polityki inwestycyjnej. TFI stosują zupełnie inną politykę inwestycyjną – wiążącą się z różnym stopniem ryzyka inwestycyjnego – w przypadku funduszy akcji, f. zrównoważonych lub f. papierów dłużnych. Poniżej przedstawiona jest krótka charakterystyka podstawowych rodzajów f. otwartych.
- Fundusz akcji (agresywny) – lokuje większość swoich aktywów (nawet 100%) w akcje. Zazwyczaj jednak f. inwestycyjne akcji posiadają również w swoim portfolio, choć procentowo w niewielkiej ilości, instrumenty bezpieczne, jak np. obligacje.
Fundusze akcji uważane są za najbardziej ryzykowne, gdyż w największym stopniu podatne są na wahania koniunktury na giełdach papierów wartościowych. Stąd też występują znaczne różnice w wartości jednostki uczestnictwa lub certyfikatu f. akcji. Inwestorom lokującym swoje oszczędności w taki produkt finansowy zaleca się długoterminowy horyzont inwestycyjny (najlepiej od 5 lat wzwyż), gdyż jest wysoce prawdopodobne, że w krótkim czasie bessa na giełdach może spowodować, iż wartość jednostki uczestnictwa funduszu będzie znacznie niższa od ceny nabycia. Jednakże w długim okresie, zwykle to f. akcji są najbardziej rentowne, generując najwyższe stopy wzrostu wartości jednostek uczestnictwa. Z zakupem jednostek uczestnictwa funduszy akcji najlepiej wstrzymać się do czasu, kiedy po dłuższym okresie spadków na giełdach spodziewamy się, że niebawem nastąpi hossa i ceny akcji większości spółek wzrosną. Na podobnej zasadzie, sprzedaży jednostek uczestnictwa f. akcji najlepiej dokonać wtedy, kiedy spodziewamy się, że niebawem nastąpią długotrwałe spadki na giełdzie papierów wartościowych. Podstawowe źródło ryzyka dla inwestorów wynika z tego, że bardzo trudno jest przewidzieć moment, w którym rozpoczyna się hossa czy bessa na giełdzie i kupić/ sprzedać jednostki uczestnictwa w odpowiednim czasie. TFI często jednocześnie prowadzą kilka różnych f. akcji, np. akcji zagranicznych, akcji małych i średnich spółek lub spółek z wybranych branż.
- Można powiedzieć, że na przeciwnym krańcu skali ryzyka inwestycyjnego znajduje się fundusz bezpieczny, który inwestuje głównie w bezpieczne papiery wartościowe o określonym z góry dochodzie (jak obligacje lub bony skarbu państwa o stałym oprocentowaniu, w tym także papiery dłużne przedsiębiorstw). TFI poprzez należące do nich f. bezpieczne z reguły nie inwestują w akcje lub czynią to w śladowym stopniu, co wydatnie minimalizuje ryzyko ewentualnej straty, szczególnie w krótkoterminowym horyzoncie inwestycyjnym. Wysokie bezpieczeństwo inwestycji ma jednak swoją cenę w postaci relatywnie niskiej rentowności – w wielu przypadkach zyskowność f. bezpiecznych zbliżona jest do wysokości oprocentowania, jaką można uzyskać na lokacie bankowej. Za najbardziej bezpieczny fundusz inwestycyjny uważa się f. rynku pieniężnego inwestujący 100% swoich aktywów w papiery dłużne skarbu państwa z krótkim, np. w przeciągu 1 roku terminem wykupu przez państwo (wymagalności). Część f. rynku pieniężnego inwestuje swoje aktywa w obligacje zagraniczne o długim (np. 10- letnim) okresie wymagalności. Warto wziąć pod uwagę, iż im więcej fundusz kupuje obligacji długoterminowych, tym w większym stopniu wartość jednostki uczestnictwa podlega okresowym wahaniom. Choć przewidywany zwrot z takiej inwestycji będzie niewątpliwie wyższy od obligacji rocznych, tym bardziej, że po kryzysie finansowym z lat 2008-09 obligacje wielu państw stały się wyraźnie bardziej rentowne, niż w latach poprzednich, to jednak warto przyjąć, że im dłuższy okres wymagalności, tym większe istnieje ryzyko, że państwo – emitent obligacji – zbankrutuje i restrukturyzując swój dług nie wykupi części swych zobowiązań lub/ i nie dokona tego w określonym terminie. Dodatkowym czynnikiem ryzyka w przypadku obligacji denominowanych w walucie obcej są różnice kursowe – f. inwestycyjny zarabia więcej, jeśli złotówka się osłabia, mniej, gdy rośnie w siłę wobec innych walut.
- Kolejne dwa rodzaje produktów oferowanych przez TFI – fundusz stabilnego wzrostu oraz fundusz zrównoważony (mieszany) – charakteryzują się tym, że prowadzące je TFI jednocześnie łączą strategię inwestowania w akcje, jak w funduszach akcji, ze strategią inwestowania w tzw. bezpieczne papiery, czyli obligacje skarbu państwa oraz inne papiery dłużne. Obydwa powyższe rodzaje f. inwestycyjnych różni od siebie odmienny poziom zaangażowania w akcje vs papiery dłużne, a więc odmienny poziom ryzyka inwestycyjnego. F. stabilnego wzrostu lokuje ok. 25-40% aktywów w akcje, a odpowiednio 60-75% w obligacje lub inne papiery dłużne. Taki fundusz przy zachowaniu relatywnie dużego bezpieczeństwa dla pieniędzy jego członków nie generuje dużych zysków/ strat podczas gwałtownych wzrostów/ spadków na giełdach papierów wartościowych. W swojej polityce inwestycyjnej przypomina otwarty fundusz emerytalny (OFE). Jednakże w przypadku otwarcia i zamknięcia inwestycji w taki fundusz w odpowiednim czasie można się spodziewać zauważalnie wyższej stopy zwrotu, niż na lokacie bankowej w tym samym okresie. Z powodu tego, iż większość aktywów f. stabilnego wzrostu przypada na obligacje, wahania wartości jednostek uczestnictwa są relatywnie niewysokie. F. zrównoważony (mieszany) jest bardziej ryzykowną inwestycją, gdyż lokuje w akcje ok. 50% aktywów. Jednak dokonane w odpowiednim czasie zakup, a następnie sprzedaż jednostek uczestnictwa takiego funduszu przyniosą wysoką stopę zwrotu. Inwestycje w papiery dłużne ograniczają w przypadku f. zrównoważonego straty podczas giełdowej bessy.
Ponadto wyróżnia się między innymi fundusze parasolowe – składające się z wielu subfunduszy o odrębnej polityce inwestycyjnej; fundusze funduszy – inwestujące w inne, prowadzone przez inne TFI, fundusze inwestycyjne; f. inwestycji zagranicznych – które inwestując w akcje zagranicznych spółek oraz papiery dłużne emitowane przez inne kraje oraz zagraniczne firmy dodatkowo zarabiają/ tracą w wyniku zmiennych kursów walutowych; f. nieruchomości lub f. surowców – które wyróżnia się ze względu na dobra, w które inwestują; f. z ochroną kapitału – które w przypadku niekorzystnie dokonanych inwestycji gwarantują na koniec okresu rozliczeniowego wypłatę części lub całości zainwestowanych przez członków funduszu pieniędzy; f. elastycznego inwestowania (aktywnej alokacji), charakteryzujące się elastyczną polityką inwestycyjną, którą dostosowują do zmieniających się warunków na rynkach – mogą szybko zmieniać rodzaj inwestycji w zależności od koniunktury na danym rynku, czyli np. szybko przerzucić większość aktywów z akcji w obligacje, jeśli rozpoczyna się bessa na giełdzie.
